Nhà Giao tế - Điểm đến tham quan đầy ý nghĩa

Trong lịch sử Lộc Ninh là địa bàn diễn ra nhiều trận đánh ác liệt và từng là thủ phủ của Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam(CPCMLTCHMNVN), là đoạn cuối đường Hồ Chí Minh - con đường chiến lược Bắc - Nam.

Ngày 07/4/1972 Lộc Ninh được hoàn toàn giải phóng. Đây là huyện đầu tiên giải phóng trên toàn miền Nam. Từ đó Lộc Ninh là nơi tập trung các cơ quan Chính trị, Quân sự, Hậu cần... Đặc biệt là Nhà Giao tế - Trụ sở của CPCMLTCHMNVN.

Trong chiến dịch Nguyễn Huệ (1972) ngôi nhà bị phá hủy toàn toàn. Tháng 03/1973, trước nhu cầu tình hình công tác trên mặt trận ngoại giao, CPCMLTCHMNVN thống nhất chọn vị trí nền ngôi nhà “Cao Cẳng” xưa để xây dựng trụ sở cách mạng, với đồ án bản vẽ thiết kế của kiến trúc sư Huỳnh Tấn Phát - Chủ tịch CPCMLTCHMNVN. Ngôi nhà xây dựng để đón tiếp các phái đoàn ngoại giao trong và ngoài nước nên tên gọi “Nhà Giao tế” ra đời từ đó.

Sau hơn một tháng thi công, công trình bề thế, khang trang đã được hoàn thành, gồm một trệt và một lầu.

Tầng trệt xây dựng bằng bê tông chắc chắn, dùng để hội họp, mitting và cũng là nơi diễn ra các hoạt động văn hóa văn nghệ.

Tầng lầu được xây dựng bằng gỗ, có lan can bao quanh được thiết kế theo kiểu phòng khánh tiết, mái tôn “5 nóc, 4 mái” được sơn đỏ. Tại phòng này năm 1973 đã diễn ra hội nghị quân sự bốn bên, gồm:

- Đại diện phái đoàn Quân sự CPCMLTCHMNVN;

- Đại diện phái đoàn Quân đội nhân dân Việt nam;

- Đại diện phái đoàn Quân sự Mỹ;

- Đại diện phái đoàn quân sự Việt Nam Cộng hòa.

Hội nghị bốn bên bàn về các điều khoản đã được ký  trong hiệp định Paris dưới sự  giám sát của Ủy ban Quốc tế ICCS, gồm bốn nước thành viên Ba Lan, Canada, Hunggary và Indonexia.

Trong thời gian họp đều có sự phân chia rõ ràng từ lối đi, vị trí ngồi họp và vị trí ngồi nghỉ trong giờ giải lao... đều được bố trí riêng biệt.

Đại diện của bốn phái đoàn ngồi họp trong một bàn tròn lớn , Ủy ban Quốc tế ngồi họp trong cùng một bàn tròn nhỏ, bốn bàn nhỏ bốn góc nhà là vị trí ngồi của tùy viên  bốn bên. Tất cả đều đặt dưới lá cờ của Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam.

Hai bên có hai cầu thang đi lên. Nhìn từ trong ngôi nhà nhìn ra, cầu thang phía bên phải là lối đi của CPCMLTCHMNVN và Quân đội nhân dân Việt Nam, bên trái là lối đi của quân sự Mỹ và Việt Nam Cộng hòa.

Việc chọn bàn vuông hay bàn tròn để ngồi họp cũng là vấn đề mà các bên quan tâm.

Khi họp ở trại David(Sài Gòn) hay họp ở Paris, ban liên hợp quân sự bốn bên đã sử dụng bàn vuông hay bàn hình chữ nhật để ngồi họp nhưng khi họp ở Nhà Giao tế thì lại chọn bàn tròn. Bởi bàn tròn là thể hiện sự bình đẳng và tôn trọng giữa các bên, còn nếu là bàn vuông hay bàn hình chữ nhật thì một trong bốn bên khi đứng lên phát biểu trong cuộc họp thì giống như bên đó là chủ tọa cuộc họp. Còn sử dụng bàn tròn thì các bên đều ngang hàng như nhau.

DTLS Nhà Giao tế đã được Bộ Văn hóa Thông tin (nay là Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch) công nhận là DTLS cách mạng cấp Quốc gia ngày 12/12/1986. Là một trong 9 DTLS cấp Quốc gia của tỉnh Bình Phước và là một trong năm DTLS Quốc gia trên đoạn cuối đường Hồ Chí Minh.  Trong nhiều năm qua khu di tích đã đón và phục vụ hàng ngàn lượt khách trong và ngoài nước đến tham quan. Nơi đây đã trở thành một địa điểm văn hóa, là nơi gặp gỡ, sinh hoạt chính trị của các đồng chí lão thành cách mạng, của thanh thiếu niên, sinh viên, học sinh, các tầng lớp nhân dân lao động và còn là địa chỉ đỏ du lịch về nguồn đầy ý nghĩa dành cho du khách trong và ngoài nước.