Nghi lễ Chầu Văn của người Việt
- Thứ tư - 24/10/2012 07:34
- |In ra
- |Đóng cửa sổ này
Bởi xuất phát từ tín ngưỡng thờ Tứ phủ, chầu văn hay hát văn được sử dụng trong các buổi “lên đồng” hầu thánh. Nghi lễ Chầu văn có thể hiểu một cách đơn giản là cách sử dụng âm nhạc mang tính tâm linh với các lời văn chau truốt nghiêm trang, cùng với các nghi lễ, hình thức ca múa để con người có thể giao tiếp với thần linh.
Trong nghi lễ Chầu văn người ta tin rằng hình thức lên đồng có thể giúp con người giao tiếp được với các đâng thần linh thông qua các ông đồng hay bà đồng. Hầu đồng không phải ai muốn cũng làm được bởi chỉ những người có cơ duyên đặc biệt ( hay còn gọi là có “căn”) mới được thần linh nhập hồn vào thể xác để ban phúc lộc cho người đời, trừ tà, chữa bệnh…Hầu đồng đầy đủ phải có 36 giá, tuy nhiên không nhất thiết trong một buổi lên đồng cần phải diễn đủ 36 giá. Thông thường, người lên đồng chỉ diễn những giá mà họ cho là căn mạng của họ.
| |
| Thanh Đồng và bốn phụ đồng trong nghi lễ hầu đồng |
| |
| Thanh Đồng là nam giới thì được gọi là "cậu" |
Một buổi lên đồng thông thường sẽ có 6, 9 hoặc 12 giá. Mỗi lần thay giá, người ta lại phủ lên "cậu" một tấm khăn lụa đỏ, sau đó bỏ ra và lúc này Thanh Đồng đang ở một "giá" mới và phải thay bộ trang phục xống áo, khăn chầu, cờ quạt, đồ hầu dâng... sao cho tương xứng với "giá" này. Khi thì Thanh Đồng hóa thân thành một vị tướng, khi thì là một quan lớn uy nghiêm oai vệ, lúc lại hóa thân thành một cô gái đang tung tăng nhảy múa..Điệu múa của Thanh Đồng cũng được thay đổi theo đặc điểm của "giá". "Giá" quan thường múa cờ, múa kiếm, long đao, kích; giá các chầu bà thì múa quạt, múa mồi, múa tay không; giá ông hoàng thì có múa khăn tấu, múa tay không, múa cờ ; giá các cô múa quạt, múa hoa, chèo đò, múa thêu thùa, múa khăn lụa, múa đàn, múa tay không; giá các cậu thường múa hèo, múa lân ... Nghi lễ Thánh giáng phải theo thứ tự từ cao đến thấp từ Thánh Mẫu đến hàng Quan, Chầu, ông Hoàng, hàng Cô và Cậu..
| |
| Hình ảnh một buổi hầu đồng... |
Bên cạnh những nhạc khí chủ đạo là đàn nguyệt, tiêu, trống – những nhạc cụ mang đến âm thanh rộ rã thì nhịp điệu trong chầu văn cũng rất tinh tế, độc đáo và nhộn nhịp. Chính vì thế chầu văn luôn tạo ra một không khí tươi vui, háo hức, tưng bừng chứ không ai oán, trầm lắng như ca trù.
Có thể thấy rằng Nghi lễ hầu đồng của người Việt là một sự tổng hợp hài hòa giữa yếu tố tâm linh, tính nghệ thuật của lời hát, điệu múa, âm nhạc và cả những giai thoại lịch sử về các vị thánh. Và Nghi lễ Chầu văn không chỉ đơn giản là một loại hình nghệ thuật mà nó còn chứa đựng cả một quá trình lịch sử, văn hóa và đời sống tâm linh của con người Việt Nam.